Impuls muziekonderwijs: Stichting Archipel boort de bron aan

 

   Klei-ne Chris-tof-fel-tje
   trok zijn pan-tof-fel-tje
   he-le-maal tot aan zijn oor.

   

   ‘Hm,’ zei Chris-tof-fel-tje,
   ‘met  dat  pan-tof-fel-tje
   kom ik warm de win-ter door.’    
 

Als je een baby of peuter in contact brengt met muziek, zie je bij het kind meteen beweging. De muziek zit er eigenlijk al in, zou je kunnen zeggen. Stichting Archipel kan helpen om die bron aan te boren en de muziek die in kinderen zit ‘ingebakken’ tot klinken te brengen. Tegenwoordig wordt er op de meeste scholen weinig muziekonderwijs gegeven. Als muziek in de klas voorkomt zien we een muzikale juf of meester, zichzelf op een instrument begeleidend met de klas zingen. Ook wordt er wel een methode gebruikt om kennis over muziek bij te brengen en met behulp van een c.d. eenvoudig liedjes in te studeren. Het lijkt wel of de training van muzikale vaardigheden alleen door een docent gegeven kan worden die noten kan lezen en een instrument kan bespelen. Niets in minder waar.

 

Geschoolde musici
Als dirigent sta ik regelmatig met hoog geschoolde musici op een podium en merk ik dat het niet vanzelfsprekend is om met elkáár muziek maken. Kennis van muziek zegt niets over muzikale vaardigheden, evenmin als beheersing van een instrument daar iets over zegt.

 

Terug naar de bron
De werkwijze van Stichting Archipel gaat terug naar de bron, naar het stadium dat ligt vóór het directe muziek maken. In dit stadium onderzoeken we de bouwstenen van muzikaliteit en we spelen ermee. Getalsbegrip, eenvoudige natuurkundige principes van klank, taalontwikkeling (gevoel voor klank, ritme en metrum in taal), verbeelding en gehoorontwikkeling; dat zijn bouwstenen waar de muzieklessen van Archipel zich op richten.

 

Energizer
Stichting Archipel heeft voor elk van de bovengenoemde terreinen oefeningen ontwikkeld, die door iedere docent met enige training kunnen worden gegeven. Ze nemen vaak maar vijf minuten in beslag (meerdere keren op een dag) en werken als een ‘energizer’. Ze resetten het systeem en uiteindelijk ontlasten ze de docent.

 

Parasympatisch
Om het wetenschappelijk te zeggen; veel van deze oefeningen spreken het parasympatische zenuwstelsel aan, het herstelmechanisme dat ook tijdens onze slaap optreedt. De stemoefeningen maken ons van binnen levendig en brengen ons in beweging. De luisteroefeningen verankeren ons weer in ons lichaam en maken ons bijvoorbeeld bewust van de verbinding tussen horen en luisteren.

 

Procesmatig
Binnen een groep kinderen zijn er vaak grote verschillen in muzikale vaardigheden te zien. Stichting Archipel bevordert zintuigelijke ontwikkeling van kinderen op een procesmatige manier. Dit werk is niet methodisch van opzet, de oefeningen zijn vaak opdrachten waarop de kinderen reageren. De docent verzamelt en ‘coacht’. Als de oefeningen dagelijks of in elk geval regelmatig gedaan worden, groeit elk kind in zijn eigen vaardigheid.

 

Diversiteit en inclusie
De kinderen ontwikkelen vaardigheden om gezámenlijk muziek te maken. Ze begrijpen dat iedereen binnenboord moet blijven om dat te laten lukken. De collectieve intelligentie/muzikaliteit speelt daarbij een belangrijke rol. Dit werk heeft dan ook een groot effect op de ‘ranking’ in de klas. Vaak zie ik dat cognitief zwakkere kinderen hoger in de ranking komen. Immers, voor een rijk proces is diversiteit een aanwinst en inclusie een must.

 

Vier thema’s
Stichting Archipel biedt vier grote thema’s binnen een schooljaar aan. Elk thema wordt tien weken lang uitgediept. Elk jaar is er ander materiaal om deze vaardigheden in de vier grote thema’s te scholen.

 

De thema’s zijn:

• Horen - Luisteren

• Beweging – Klank (trilling-geluid)

• de Stem

• Ritme – Metrum

 

Deze thema’s zijn uitgewerkt in:

• fysieke experimenten (natuurkunde in praktijk, kan ook in de buitenruimte)

• improvisatie (met stem, beweging, ritme, stokken)

• poëzie/taal (ingezet voor ontwikkeling van: verbeelding, beweging, ritme-metrum, filosofie)

• zingen

• beluisteren, luisteren

• filosofie (stellen van vragen n.a.v. oefeningen. Bijvoorbeeld het verschil tussen horen en luisteren)

 

Training en begeleiding
Elk van de vier thema’s is gevat in een module met het te oefenen materiaal. Gespecialiseerde docenten van Stichting Archipel zullen de docenten trainen, in de klas en buitenschools. Het eerste traject van de drie jaar zal er veel ondersteuning zijn in de klas. Trainingen vinden plaats in scholingsdagen of scholingsmiddagen. De training wordt ondersteund en voorafgegaan door video-learning. Onder begeleiding van Stichting Archipel leert de docent de werkwijze toe te passen. We bieden een kalender aan waarop is aangegeven welke oefeningen per dag kunnen worden uitgevoerd (3 tot 4 keer per dag). Na deze impuls van drie jaar kan er elk jaar nieuw materiaal worden geleverd en naar behoefte worden bijgeschoold.

 

In de klas
Impuls muziekonderwijs met Stichting Archipel boort de bron aan. Dat levert niet alleen meer ‘muziek in de klas’ op, maar ook rust, concentratie, samenhang in de groep, levendigheid (in beweging komen, energie), taalontwikkeling en taalbegrip, getalsbegrip, organisatievermogen, communicatieve vaardigheden, creatieve vaardigheden, motorische vaardigheden, persoonlijke expressie, begrip en reflectie.